Het peperseizoen is weer begonnen!
Bij ons in de familie maken we zelf onze sambal. We houden ons daarbij niet aan recepten; we kennen ze niet eens. In plaats van het gehoorzaam volgen van een bladzijde uit een kookboekje gebruiken we altijd een en dezelfde methode: gmwudk (grijp maar wat uit de kast). Het werkt altijd zolang er maar wat in die kast zit. En als er weer een partij uit de wok komt, maken we een rondedansje en trakteren we elkaar in het kader van de culturele uitwisseling op een jampotje met ons eigen baksel.
Pas nog had mijn broertje een heerlijke sambal peteh gemaakt. Verrukkelijk. Hoe doet ie dat toch, vroeg ik mij in een domme bui af. En toen was ik weer zo onnozel om het hem te vragen. 'Grijp maar wat petehbonen uit de kast, maal ze fijn en keil het in de pan,' zei hij. Het antwoord had ik zelf kunnen bedenken.
De basis voor een sambal bestaat gewoonlijk uit ui, knoflook, trassi en blaadjes met vreemde namen. Je pakt maar wat en je kunt daarmee eindeloos combineren, zoals de Spanjaarden hun tikkie-takkievoetbal spelen. Aan die basis voeg je uiteraard pittige spullen toe als tjabe rawit, madam jeanette of ajuma. Lombok (Spaanse peper) heb je daarnaast nodig om de sambal massa te geven.
De aanleiding om sambal te maken te maken is vaak een aanbieding van lombok in een of andere winkel. Op zo'n moment is kennelijk het peperseizoen aangebroken, hoewel ze tegenwoordig eigenlijk uit onze kassen in het Westland komen en de oogst daardoor min of meer tijdloos is geworden. Met een kilootje kun je aardig uit de voeten en het kost niet eens zo veel. Je koopt de lombok natuurlijk niet in de supermarkt, je betaalt je blauw daar! Een euro voor twee pepers, naast elkaar liggend op een piepschuim bakje verpakt in plastic is geen uitzondering. Schandalig gewoon.
Als je de bulk eenmaal in huis hebt kun je beginnen volgens de beproefde methode.
Toch lukt de sambal niet altijd. Dat overkwam mij pas nog, voor het eerst misschien wel in mijn loopbaan als parttime keukenprins De productie bestond uit drie volle jampotten van Bonne Maman. Snel ging ik proeven en toen merkte ik het meteen: dit goedje komt niet door de keuring. Dat was heel teleurstellend en alles bleek vergeefse moeite te zijn. Oke, de sambal was niet echt slecht en zeker niet vies maar ze was niet bijzonder en zeker geen lekkernij. Zo'n sambal kun je echt niet weggeven, want je doet er niemand een plezier mee en het is alleen maar antireclame voor jezelf. Weggooien is ook geen optie, want mijn ouders hebben in het jappenkamp gezeten en die hadden er bij wijze van spreken een moord voor over om een krekel te mogen eten. Eten gooi je niet weg hebben zij ons met de paplepel ingegeven. Dat durf ik dan ook niet.
Er zat niets anders op dan de sambal maar zelf op te eten. En dan zijn drie potten erg veel. Ik eet dan ook elke dag sambal en smeer het op alles wat maar enigszins mogelijk is. Zelfs restjes stamppot eet ik met een portie sambal erbij, iemand moet het toch doen? Weggooien is immers geen optie.
Nog twee-en-een-half pot te gaan. Hm, toch maar een sambalfeestje organiseren?
[20 september 2012]