Over de eeuwige jeugd...
Hammer, de hoofdpersoon in Bittere bloemen van Jeroen Brouwers, is een man die zich bevindt op het laatste stukje van zijn eigen levenspad. Dood is hij nog niet, maar op eigen benen staan lukt hem nauwelijks. In deze afhankelijke situatie moet hij dan ook voortdurend dank-je-wel zeggen tegen iedereen die hem te hulp moet komen schieten. Een recente opname in het ziekenhuis is het laatste zetje dat hem in de richting van de Styx duwt. Zijn dochter, die geleidelijk aan de regie over zijn leven heeft overgenomen, boekt voor hem een cruise. De erudiete Julius Hammer vindt dat zo'n reis op een schip niets voor hem is, maar legt zich er toch bij neer. Als schrijver weet hij dan maar al te goed dat hij verstrikt is geraakt in een net vol symboliek met betrekking tot de dood.
Zijn zwak gestel belet hem echter niet om naar de wereld te kijken met de ogen van een gezonde man. Hij ziet alles en een terloopse blik tussen de benen van een vrouw is genoeg om een hele trits aan gedachten, herinneringen en fantasietjes in zijn oude brein op gang te brengen. Het lijkt wel dat het ouder worden nauwelijks vat heeft op de processen in zijn hoofd, terwijl tegelijkertijd wel allerlei lichaamsfuncties afnemen. Die trits is kennelijk niet aan leeftijd gebonden. Alleen wordt het lichaam steeds meer een belemmering om er iets mee te kunnen doen. Het libido zit gevangen in een wrak lichaam. Dit wordt beeldend verteld door Jeroen Brouwers en ik voel mij er een beetje door betrapt.
Dit staat mij dus ook te wachten denk ik dan, mits ik zonder kwalen van betekenis ouder word. Jeroen Brouwers beschrijft de aftakeling van Hammer met poëtische volzinnen – elke zin lijkt een gedicht te zijn – op een voor mij angstaanjagende wijze. Eerlijk gezegd merk ik nu al zo nu en dan dat het lichaam hapert, terwijl ik in mijn hoofd meen een jonge man te zijn. Ik moet ervoor waken gek te doen met de jeugd, want die zien alleen maar een oude man. Duidelijker kan Jeroen Brouwers het mij niet vertellen: de geest is levendig maar het karkas krakkemikkig.
[29 februari 2012]