Of gewoon dwangneurose?
Koffie zetten en de was doen, dat zijn dagelijkse terugkerende routines. In beide gevallen staan gelukkig machines tot onze beschikking, apparaten die elk op hun eigen wijze moeten worden bediend en hun bijzondere eigenschappen hebben.
Zodra bijvoorbeeld de wasmachine klaar is met de was, treedt er een kreukbeveiliging in werking die zo'n twintig minuten duurt. De trommel maakt dan af en toe een draai waardoor de inhoud gaat bewegen en in een andere schikking weer tot rust komt. De bedoeling hiervan is de vochtige kledingstukken lucht en ruimte te geven.
Na twintig minuten komt ook dat programmaonderdeel ten einde; de wasmachine is helemaal klaar en schakelt zichzelf uit. De deur kun je dan niet meer openmaken, tenzij je de machine weer inschakelt.
Daar gaat het mij nu om, dat moment van automatisch uitschakelen. Dat probeer ik namelijk voor te zijn. Bij die poging spelen allerlei onzinnige overwegingen een rol. Dit alles klinkt allemaal misschien een beetje raar en waarschijnlijk is dat ook het geval, maar dit is wel de interactie tussen de machine en mij. En als het toch zo ver is gekomen dat de wasmachine vanzelf is uitgeschakeld, dus voordat ik de was in de wasmand heb kunnen leggen, dan vind ik dat ik heb gefaald. Had ik er maar op tijd bij moeten zijn. Onzin natuurlijk, maar toch denk ik: ze hebben niet voor niets die periode van twintig minuten ingesteld. Iemand is achter de ontwerptafel ervan uit gegaan dat je binnen die tijd de deur zult hebben opengemaakt.
Gedachtes als deze staan dwangneuroses toe. Als ik elders in huis bezig ben en weet dat de was klaar is, haast ik mij naar de zolder om het deurtje te openen voordat die twintig minuten om zijn. Want dan voldoe ik aan de verwachtingen en wie wil dat niet?
Iets dergelijks heb ik ook met ons koffieapparaat. Sinds enige tijd hebben we een espressomachine in huis, eveneens met een automatische uitschakelfunctie. Net als bij de kreukbeveiliging van de wasmachine neemt het koffieapparaat na het laatste gezette kopje koffie de tijd om zichzelf uit te schakelen. Dan klinkt een gereutel waarna, na zo'n tien seconden, de machine zichzelf gaat schoon spoelen. Er komt dan kokend heet water uit de koffietuitjes om de koffieresten te verwijderen.
Om geen knoeiboel te veroorzaken heeft het apparaat een wateropvangbakje. Daar is achter de ontwerptafel over nagedacht. Maar ook daarbij sluipt een dwangneurose binnen. Want waarom zou je dat spoelwater niet gewoon opvangen in een zelfgeplaatst kommetje? Dan hoef je ook niet regelmatig dat opvangbakje te legen.
Dus zodra ik het gebrom hoor waarmee de spoelgang begint weet ik dat ik tien seconden heb om het water zelf op te vangen. Tien seconden, dat is net genoeg voor een rush door de woning, het grissen van een gebruikt kopje van het aanrecht om het vervolgens onder de tuitjes te plaatsen.
Als ik te laat ben, baal ik als een stekker. Alweer de limiet niet gehaald. Daarom zet ik voortaan standaard mijn lege kop onder de tuitjes. Dan kan de machine daarin lozen en heb ik er geen omkijken naar.
O ja, we hebben ook nog een vaatwasser.
[4 september 2013]