Over inzakkende frietjes en het zuur van de mayo
Photography Reinier van Brummelen, Stereomatrix
Arno Hagers maakte de documentaire De Aardappeleters die deze week op TV West is te zien. Dit portret van een Haagse familie van patatbakkers rakelt herinneringen op aan de patatvoorziening in de Haagse Van Baerlestraat. Een patatje met, voor 25 centen kocht je dat in een decor van nozems op Puchs of Tomos bromfietsen met hoge sturen.
In de Van Baerlestraat, een winkelstraat in de Haagse Moerwíjk (klemtoon op de tweede lettergreep) dreven decennia lang twee patatbakkers recht tegenover elkaar hun handel. Het was in de tijd dat je een kwartje per week zakgeld kreeg en nog met centen en stuivers snoep kon kopen. Kauwgombalautomaten hingen aan de muren van deze panden en trekautomaten elders bepaalden voor een belangrijk deel het beeld van de winkelstraten. Van alles kwam er uit: sigaretten, rollen drop, pepermunt, repen chocola, zelfs nylons. Die tijd dus.
Verheij en Velleman, zo heetten deze patatbakkers, waren overburen en konden, als in een stripverhaal van Asterix en Obelix, bij elkaar zo in het vet gluren. Gelukkig konden beide patatbakkers elkaar verduren omdat zij elk hun specialiteit hadden: bij Verheij was het ijs goed, Velleman bakte lekkerder patat en samen trokken ze klanten tot ver uit de wijk. De snackbars ontwikkelden zich tot ontmoetingsplaats voor jongeren op Puch, Tomos, Kreidler, Zündapp en een enkele artistiekeling op een Solex.
In het Bezuidenhout kwamen wij niet. Daar heerste Nico's Snackbar, blijkt uit de documentaire De Aardappeleters. In de Stuyvesantstraat werd in een ander vet gebakken door de familie Gillisse, patatbakkers van het eerste uur.
Arno Hagers maakte een verrassend mooie documentaire over deze Gillisse-dinastie. De drie nog in leven zijnde broers komen uitvoerig aan het woord, geven antwoorden op vragen en vertellen met veel plezier over hun vak, de familie, de kwaliteit van de aardappel (frietjes die “inzakken” door het gebruik van verkeerde aardappels) en de geraffinereerde smaak van mayonaise (“dat zuurtje viel precies op het juiste moment”). De documentaire is een plezier om naar te kijken. Afwijkende camerastandpunten houden de aandacht vast, ook wordt een nieuwe techniek (HDR, het zal wel) hier en daar toegepast bij het filmen. Hierdoor krijgen sommige scenes de sfeer van de schilderijen van de Haagse schilder Leo Wisselink.
Bijzondere beelden zijn het geworden van onder andere in olie dansende frietjes begeleid door klassieke muziek en gesprekken in een aardappelschuur met rollende piepers op de achtergrond. Er komen gastoptredens in voor van Rinus Gerritsen (ja, die van de Earring) en Tomas Lieske (schrijft boeken). De documentaire is natuurlijk informatief, maar ook heel Haags en vooral een groot plezier om naar te kijken.
[22 juli 2011]